Anders leren luisteren

27 mei 2019

In januari 2016 ben ik bevallen van een geweldige dochter, Nova. Er komt ongelofelijk veel op je af als je voor het eerst een ouder wordt maar het is allemaal even geweldig en mooi. Vijf dagen na de geboorte kwamen ze vanuit het consultatiebureau langs voor de eerste gehoortest. Deze verliep niet goed maar er werd verteld dat we ons geen zorgen hoefde te maken. De tweede en de derde test verliepen ook niet zoals het hoorde, er kwam niets binnen. We werden doorverwezen naar een audiologisch centrum voor een uitgebreide test. Ik weet nog goed dat we in de auto zaten, op weg daar naartoe. Het eerste echte uitstapje dat we maakte als kersvers gezin. “Stel je voor dat Nova doof is”, zei ik tegen mijn man. “Ik geloof dat ik dan volledig door zal draaien”.

Nova is doof geboren. Mijn man en ik zijn beide muzikant en hebben samen een muziekschool. Muziek speelt een hoofdrol in ons leven. En dan krijg je een doof kindje. In eerste instantie draaide ik ook even door. Je ziet alleen de onmogelijkheden. Ik zal nooit een slaapliedje voor haar kunnen zingen. Wij zullen niet onze eigen muziek met haar kunnen delen. Niet samen naar concerten. Niet samen kunnen luisteren naar muziek. Er werd ons wel verteld dat Nova in zekere zin ‘gewoon’ zou kunnen gaan horen met CI’s (cochleair implantaten), mochten we daarvoor willen kiezen. Maar wil je dat wel?

Wel of geen CI?

De keuze voor CI’s is niet over één nacht ijs gegaan. Nova is zo geboren. Zij is zoals ze is en dat is meer dan helemaal prima zo. Is het aan ons om dat te willen veranderen? Zal zij daar zelf ook gelukkiger van worden? Is dat niet iets wat bij óns leven past en niet bij dat van haar? Uiteindelijk hebben we de knoop doorgehakt en is zij met negen maanden geïmplanteerd. Ze kreeg twee CI’s tegelijkertijd. De operatie en het herstel gingen voorspoedig. Het wennen aan de CI’s ging voor ons allen niet altijd zonder haken en ogen. Meerdere malen vlogen de CI’s door de kamer en na de dertigste keer opnieuw opzetten op één dag (niet overdreven) heb je het soms wel even gehad. (Dat de CI’s af gingen kwam vooral door het spelen, niet zozeer omdat het horen haar irriteerde.) Ook heb je af en toe het gevoel dat je kind aan huis bent bij het ziekenhuis en audiologisch centrum. Controle hier, testje daar. Maar het is het allemaal meer dan waard.

Muziekbeleving

Wat betreft de muziekbeleving in combinatie met wel of geen CI’s … Wij zijn anders naar muziek gaan kijken dan dat we daarvoor deden. In eerste instantie zie je alleen de onmogelijkheden maar je moet juist op zoek naar de mogelijkheden. Tijdens het hele proces is het heel veel aftasten, observeren, respecteren, uitproberen, maar bovenal ook gewoon doen. Niet de gehoorbeperking een beperking laten zijn maar zelf (ook als musicus) anders leren luisteren. Luisteren met je lijf, luisteren met je ogen.

Als baby legde we Nova met haar voetjes op de klankkast van de gitaar of zongen we slaapliedjes met haar hoofdje op onze borstkas. Zo kon zij de trilling ervaren. Het zachtjes tikken van ritmische patronen op haar rug. Veel gebruik maken van visuele ondersteuning door liedjes te zingen met gebaren. Zo waren we eens met Nova op een festival toen zij 8 maanden oud was. Er stapte een Flamengo danseres het podium op en begon te dansen. Nova was als kleine baby niet te houden en werd dolenthousiast. Dat was voor mij een eyeopener hoezeer muziek ook visueel kan zijn.

Taal- én muziekontwikkeling

Op dit moment zijn we 3 jaar verder. Nova is inmiddels een vrolijke, liefdevolle, intense peuter die goed in haar vel zit. Haar taalontwikkeling is op dit moment al gelijk aan die van horende kinderen van dezelfde leeftijd. Zij zet zelf de spoel van de CI op als deze afgevallen is wij mogen ze vaak pas afdoen als ze al bijna in slaap is gevallen. Muziek speelt ook in haar leven een grote rol. Ze danst, zingt en musiceert er lustig op los. Als we samen naar muziek luisteren kan ze mij vertellen of ze een piano hoort, een viool of wanneer de fluit begint te spelen. Zij hoort of er een duet wordt gezongen of solo. Of het een man, vrouw of kind is. Kleine nuances in geluid pikt zij haarfijn op. Dit is boven alle verwachtingen. Ik ben er echt van overtuigd dat muziek haar voor een heel groot deel heeft geholpen in het leren luisteren.

Natuurlijk is en blijft Nova doof. En mocht zij er ooit voor kiezen om haar CI’s aan de kant te leggen dan is dat ook helemaal oké. Zij kan veel van ons leren maar wij misschien nog wel meer van haar.